Etholir Cynghorwyr Tref gan y cyhoedd ac maent yn gwasanaethu am dymhorau o bedair blynedd. Yn dilyn etholiadau, mae cynghorau tref yn apwyntio Maer.
Yn arferol, cynhelir etholiadau cynghorwyr tref ar ddydd Iau cyntaf mis Mai bob pedair blynedd. Ar gyfer y rhan fwyaf o gynghorau lleol yng Nghymru, y flwyddyn etholiadol yw 2004, 2008 ac yn y blaen. Er hynny, pan gynhelir etholiadau awdurdodau unedol (h.y. Cyngor Sir Gâr) mewn blwyddyn wahanol, dyma hefyd flwyddyn etholiadol y cyngor tref.
O dro i dro, mae ad-drefniant llywodraeth leol yn achosi newid mewn diwrnod etholiad a blwyddyn etholiad.
Mae amserlen etholiad yn dilyn y drefn ganlynol:
Rhaid i ddarpar ymgeisydd ddanfon papur enwebu dilys drwy law neu drwy’r post at y Swyddog Etholiad. Gellir cael gafael ar y ffurflen oddi wrth y Swyddog. Rhaid nodi cyfenw, enwau cyntaf, cyfeiriad a disgrifiad (os a fynnir) yr ymgeisydd ynghyd â’u rhif a llythyren ragddodiad o’r gofrestr etholwyr gyfredol. Mae’r Swyddog Etholiad yn meddu ar gopi o’r gofrestr hon, ac yn arferol mae gan glerc y cyngor lleol un hefyd.
Rhaid i’r papur enwebu gynnwys manylion tebyg o’r cynigydd a’r eilydd. Rhaid iddynt fod yn etholwyr i’r ardal lle mae’r ymgeisydd yn sefyll etholiad (h.y. y gymuned neu dref neu’r ward os yw wedi’i rannu i wardiau): rhaid iddynt ei arwyddo.
Y swyddog etholiad sydd wedi’i apwyntio gan yr awdurdod unedol yw’r person sy’n gyfrifol am drefniadau a rheolaeth etholiadau cynghorau tref a chymuned. Os ydych yn ystyried rhoi cais fel ymgeisydd ar gyfer etholiad gallai fod o fydd petaech yn cysylltu gyda'r Swyddog Etholiad er mwyn derbyn gwybodaeth fanwl bellach. Yn ogystal gallwch gysylltu gydag Un Llais Cymru am ragor o wybodaeth ynghylch bod yn gynghorydd (http://www.onevoicewales.org.uk/).
Os daw sedd yn wag yng nghanol tymor (neu os nad oes digon o ymgeiswyr i lenwi'r holl seddi gwag yn ystod etholiad) bydd y cyngor yn galw isetholiad. Mewn rhai amgylchiadau gall y cyngor gyfethol aelodau i'r cyngor.
Addaswyd y wybodaeth uchod o gyhoeddiad Un Llais Cymru.